موضوع محوری: بازیهای دیجیتال
نویسندگان: اکبر نصراللهی ، فرزانه شریفی
معرفی این کتاب:
از نقطه نظر علوم ارتباطات، بازیهای دیجیتال یکی از رسانههای نوین محسوب میشوند که ضمن برخورداری از ظرفیتهای شگفتآور تعاملی و تأثیرگذاری بر مخاطبان، با گذشت بیش از نیم قرن از آغاز تولید اکنون بهعنوان یک سرگرمی جذاب، راهکاری اثربخش برای آموزش و بازوی فرهنگی مهم شناخته میشوند. جایگاه رسانه بازی بهمرحلهای رسیده است که در ایران در کنار ورود «بازیسازی» بهعنوان یک رشته فنی به دانشگاه و انستیتو ملی بازیسازی، «مطالعات بازیهای دیجیتال» که معطوف به پژوهش و رویکرد انتقادی است، برای ارتقای بینش دانشجویان در این حوزه به دانشگاه راه پیدا کند.
اهمیت این رسانه در دهههای گذشته، بیش از پیش برای عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها مشخص شده بهطوریکه امر سیاسی اکنون در تأثیر و تأثر از این رسانه است. تأثیری که در ردای سرگرمی بر بازیکن گذاشته میشود تبدیل به امری اجتماعی در بازی گشته و این قابلیت بیش از دو دهه و همزمان با وقوع حادثه پرحاشیه 11سپتامبر، ابزار شرکتهای بزرگ بازیسازی غربی برای انتقال معانی سیاسی و ایدئولوژیهای ضدشرقی شده است.
درحالیکه هر روز بر اهمیت مطالعه رسانه بازی افزوده میشود، تحلیل این مناسبات بهشکلی کلان در مطالعات داخلی و حتی بینالمللی مغفول مانده است. تحقیقات اندکی به بررسی اثرات سیاسی و فرهنگی بازیهای دیجیتال بر بازیکنان پرداخته است و در این زمینه، آثاری که منتهی به مدلهای علمی قابل استناد شوند، تقریباً ناموجود هستند. کتاب حاضر بهعنوان نخستین اثر ملی و بینالمللی در حوزه مطالعه سیاسی بازیهای دیجیتال، ضمن ارائه مبانی نظری و گردآوری کاملی از دیدگاههای پژوهشگران داخلی و بینالمللی این زمینه، دست به تحلیل یکی از مهمترین عناوین بازیهای سیاسی جهان یعنی «بازی ندای وظیفه» زده است و نتایج حاصل از این تحلیل را بهصورتی منسجم تبدیل به مدل نموده است. ما در این کتاب ضمن ارائه دیدگاههای خبرگان داخلی در حوزه سیاست و رسانه بازی، به این نتیجه رسیدهایم که اینک وقت آن رسیده تا عرصه جدیدی در ذیل دیپلماسی عمومی تحت عنوان «دیپلماسیِ بازی» تعریف نمائیم و به جایگاه این رسانه در عرصه دیپلماتیک اشاره کنیم. درحقیقت باید گفت بسیار سادهانگارانه است که بازیهای دیجیتال را همچنان فقط یک سرگرمی بدانیم، درحالیکه یک میتواند یک رسانه قدرتمند برای تغییر افکار عمومی نسبت به یک مقوله باشد.
سینما و تلویزیون پس از پشتسرگذاشتن دوره اقتدار، اکنون جایگاه خود را هم از جنبه کمیت مخاطبان و هم ازلحاظ گردش مالی به صنعت بازی واگذار کردهاند و همپای این صنعت پرطرفدار، به ایجاد و تقویت دیدگاههای سوگیرانه علیه نظامهای عقیدتی و سیاسی دیگر میپردازند. پس از سال 2001 که نقطه مهمی برای کاربست باورهای سیاسی در رسانه بازی بوده، تولید بازی با مضامین ایدئولوژیک پیچیدگیهای فراوانی پیدا کرده تا جایی که عرصه جدیدی در مطالعات و تولیدات این حوزه شکل گرفته است.
کتاب «دیپلماسیِ بازیهای دیجیتال» بهعنوان محتوایی یک کاسه از تلفیق دیپلماسی و بازی برای پژوهشگران بعدی به رشته تحریر درآمده است. ما بر این باوریم که ظرفیت بازی برای انتقال ایدئولوژیهای فرامتنیِ فرهنگی، دینی و اجتماعی بسیار عمیق و در عین حال گسترده است و باید تهدیدها و فرصتهای توأمان این رسانه را با هم بپذیریم و از آن برای «بازنمایی مقتدرانه» در برابر «سوءبازنمایی» استفاده نماییم.
ما کتاب حاضر را نقطه اولیهای برای مطالعات عمیقتر، کیفیتر و مؤثرتر در عرصه دیپلماسی بازی میدانیم و امید داریم پژوهشهای بعدی به مدد یافتههای این اثر، تعمیق یافته و گامهای مؤثرتری در جهت شناخت بازنمایی سیاست در رسانه بازی برداشته شود. همچنین امید این داریم که یافتههای این کتاب به تولید بازیهای بومی و صادرات آنها در جهت بازنمایی مطلوب و مقتدرانه کمک نماید و قوت قلبی برای پژوهشگران آن باشد.
فهرست مطالب:
مقدمه نویسندگان
فصل اول: مفهومشناسی دیپلماسی (رهیافتها، ابزار و کارکردها)
مقدمه
مفهومشناسی دیپلماسی
گونهشناسی دیپلماسی
مفهومشناسی دیپلماسی عمومی
دیپلماسی رسانهای آمریکا، مرور مطالعات و بازنماییها
خلاصه فصل
فصل دوم: ماهیتشناسی بازی دیجیتال
مقدمه
مفهومشناسی بازی دیجیتال
بازی دیجیتال بهمثابه یک رسانه
تعاملی بودن بازی
بازنمایی در بازی
شبیهسازی در بازی
غوطهوری در بازی
روایت در بازی
تاریخچه صنعت بازی
تاریخچه صنعت بازی در جهان
تاریخچه صنعت بازی در ایران
جایگاهیابی صنعت بازی در جهان و ایران
ژانرهای بازیهای دیجیتال
کارکرد سیاسی و نظامی بازیهای دیجیتال
خلاصه فصل
فصل سوم: دیپلماسیِ بازی
(بازنمایی سیاست در رسانه بازی)
مقدمه
مفهومشناسی دیپلماسیِ بازی
تحلیل مطالعات حوزه دیپلماسی بازی
مطالعات داخلی
مطالعات خارجی
ضعف پژوهشهای داخلی و خارجی در حوزه دیپلماسی بازی
جمعبندی مطالعات پیشین
معرفی بازیهای دارای کارکرد سیاسی
بازی بتلفیلد:
بازی ارتش آمریکا
بازی تام کلنسی اسپلینترسل: بلک لیست
ندای وظیفه: جنگاوری مدرن و جنگاوری پیشرفته
خلاصه فصل
فصل چهارم: نمونهپژوهی بازنمایی سیاست در بازی
مقدمه
تحلیل بازی ندای وظیفه چگونه انجام شده است؟
تحلیل محتوای کیفی بازیهای دیجیتال
فصل پنجم: دریچهای به تحلیل چهار بازی ندای وظیفه
مقوله اول: استیلا یا هژمونی
مقوله دوم: سوءبازنمایی
مقوله سوم: ملیگرایی
مقوله چهارم: خشونت
مقوله پنجم: قدرت
مقوله ششم: فناوریگرایی
مقوله هفتم: سیاستهای خصمانه
جمعبندی یافتهها
فصل ششم: طرح دیدگاه خبرگان (بایستهها و کاستیها از منظر اساتید، پژوهشگران و گیمرهای حرفهای)
مقدمه
فصل هفتم: پیشنهادهایی برای سپهر مطالعاتی و صنعتی بازی در کشور
پیشنهاد به سیاستگذاران فرهنگی، بازیسازان و ناشران بازیهای دیجیتال
پیشنهادهایی برای مطالعات آینده
دیپلماسیِ بازی دیجیتال در مسیر مطالعه با چه محدودیتهایی مواجه است؟
خلاصه فصل
منابع فارسی
منابع انگلیسی
پیوست شماره 1: جدول اطلاعات بازیهای تحلیلشده
پیوست شماره 2: جداول دادههای کدگذاریشده
فهرست نامها