مقدمه
چرا بازی‌های موبایلی مهم‌اند؟
امروز تقریبا همه‌ی ما روی گوشی‌های خود بازی داریم، از بازی‌های ساده‌ی پازلی گرفته تا رقابت‌های چندنفره‌ی آنلاین. این صنعت آن‌قدر بزرگ شده که میلیاردها نفر در جهان روزانه زمانی را به بازی اختصاص می‌دهند. همین موضوع باعث شده بازی‌های موبایلی یکی از پررونق‌ترین بازارهای دیجیتال دنیا باشند.
اما یک سؤال مهم وجود دارد: چرا بعضی بازی‌ها محبوب و ماندگار می‌شوند و بعضی دیگر خیلی زود فراموش می‌شوند؟
برای پاسخ به این سؤال، شرکت GameAnalytics با بررسی بیش از ۱۱,۶۰۰ بازی در ۹ منطقه‌ی جهان و ۱.۴۸ میلیارد بازیکن گزارشی غیر‌رایگان منتشر کرده است. تمامی شاخص‌ها و معیارهای ارائه‌شده مربوط به سال ۲۰۲۴ هستند. این گزارش، نقشه‌ی راهی است برای درک رفتار بازیکنان و روندهای صنعت در سال ۲۰۲۵.
مفاهیم پایه به زبان ساده
- نرخ وفاداری (Retention rate): یعنی چند نفر از بازیکنانی که بازی را نصب کرده‌اند، روزهای بعد هم برمی‌گردند. مثلا اگر ۱۰۰ نفر امروز بازی شما را نصب کنند و فردا ۲۶ نفر دوباره وارد شوند، نرخ وفاداری روز اول (D۱) شما ۲۶٪ است.
- زمان بازی (Playtime): میانگین دقایقی که بازیکن در یک روز وقت صرف بازی می‌کند.
- طول جلسه (Session Length): مدت زمانی که هر بار بازیکن وارد بازی می‌شود. مثلا یک نفر ۵ دقیقه بازی می‌کند و بیرون می‌رود.
- تعداد جلسات (Session Count): یعنی چند بار در روز بازیکن وارد بازی می‌شود.
- جذب کاربر (UA): همه تبلیغات و فعالیت‌هایی که برای جذب بازیکنان جدید انجام می‌شود. اگر بازیکنان بعد از نصب، بازی را رها کنند، این هزینه‌ها هدر می‌رود.
- خرید درون‌برنامه‌ای (IAP): وقتی بازیکن داخل بازی پول خرج می‌کند، مثلا خرید سکه یا آیتم ویژه.
- تجربه شروع (Onboarding): اولین برخورد بازیکن با بازی؛ آموزش‌ها، پاداش‌های اولیه و راهنمایی‌هایی که باعث می‌شوند بازیکن علاقه‌مند شود و بماند.
وفاداری بازیکنان (Retention rate)
این شاخص معمولاً در نقاط کلیدی مانند روز اول (D۱)، روز هفتم (D۷) و روز بیست‌وهشتم (D۲۸) بررسی می‌شود. این معیار به‌طور گسترده به‌عنوان مهم‌ترین شاخص در صنعت بازی‌های موبایل شناخته می‌شود، چرا که به‌طور مستقیم بر تمام جنبه‌های چرخه‌ی عمر یک بازی، از جذب کاربر گرفته تا درآمدزایی و میزان تعامل بازیکن تأثیر می‌گذارد.
وفاداری، پایه و اساس یک بازی پایدار و موفق است، چرا که نشان می‌دهد بازی شما تا چه اندازه در طول زمان برای بازیکنان جذابیت دارد. یک بازی با نرخ وفاداری ضعیف، حتی اگر کاربران زیادی هم جذب کند، عمر زیادی نخواهد داشت. در مقابل، وفاداری قوی نشان می‌دهد بازیکنان ارزش، لذت یا دلیلی برای بازگشت به بازی پیدا کرده‌اند.
نرخ وفاداری روز اول (Retention D1)
در سال ۲۰۲۳، نرخ نگهداشت روز اول در بازی‌های موبایل حدود ۲۸ تا ۲۹ درصد بود.اما در سال ۲۰۲۴ افت قابل‌توجهی مشاهده شد، به‌طوری‌که حتی بازی‌های موفق هم برای حفظ تعامل اولیه‌ی بازیکنان با مشکل مواجه شدند.
- در میان ۲۵٪ برتر بازی‌ها، نرخ D۱ بین ۲۶.۴۸٪ تا ۲۷.۶۹٪ قرار داشت.
- در مقابل، ۲۵٪ پایین‌تر بازی‌ها تنها بین ۱۰٪ تا ۱۱.۵٪ نرخ وفاداری داشتند.
تفاوت بین پلتفرم‌ها
آمار D۱ یک تفاوت آشکار بین پلتفرم‌ها را نشان می‌دهد:
- بازی‌های iOS عملکرد بهتری نسبت به Android داشتند.
- در میان ۲۵٪ برتر، نرخ نگهداشت iOS بین ۳۱٪ تا ۳۳٪ بود.
- در حالی که بازی‌های Android تنها به ۲۵٪ تا ۲۷٪ رسیدند.
نرخ وفاداری روز هفتم (Retention D7)
در سال ۲۰۲۴، نرخ وفاداری روز هفتم کاهش چشمگیری در میزان تعامل بازیکنان را نشان داد:
- ۵۰٪ میانی بازی‌ها نرخ وفاداری بین ۳.۴۲٪ تا ۳.۹۴٪ داشتند.
- ۲۵٪ پایین‌تر بازی‌ها به سختی به ۱.۵٪ رسیدند.
- حتی در میان ۲۵٪ برتر بازی‌ها، نرخ وفاداری تنها بین ۷٪ تا ۸٪ قرار داشت.
این ارقام نشان می‌دهند که وفاداری بازیکنان پس از هفته‌ی اول به یکی از چالش‌های بزرگ توسعه‌دهندگان تبدیل شده است. در سال ۲۰۲۳، ۵۰٪ میانی بازی‌ها نرخ وفاداری روز هفتم حدود ۴٪ تا ۵٪ داشتند، در حالی‌که در ۲۰۲۴ این عدد به ۳.۴۲٪ تا ۳.۹۴٪ کاهش یافته است.
نرخ وفاداری روز بیست‌وهشتم (Retention D28)
اگرچه روز بیست‌وهشتم فاصله‌ی زیادی با اولین دانلود بازی دارد، اما یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای درک سلامت و پایداری بلندمدت یک بازی محسوب می‌شود.
- در سال ۲۰۲۳، نرخ نگهداشت روز ۲۸ برای بازی‌های موبایل از همان ابتدا چالش‌برانگیز بود.
- اما در سال ۲۰۲۴، این روند حتی بدتر شد؛ به‌طوری‌که ۷۵٪ بازی‌ها نتوانستند از نرخ وفاداری ۳٪ در روز ۲۸ عبور کنند.
این موضوع نشان می‌دهد که حفظ علاقه‌ی بازیکنان در بلندمدت روزبه‌روز دشوارتر می‌شود و اهمیت نرخ D۲۸ را بیش از پیش پررنگ می‌سازد.
چگونه نرخ وفاداری (Retention) را بهبود دهیم؟
نرخ وفاداری بالا نشانه‌ی اصلی بازی‌های موفق است؛ چرا که باعث افزایش وفاداری بازیکنان، حداکثرسازی درآمدزایی و بهبود بازگشت سرمایه (ROI) در جذب کاربر می‌شود.
۵ استراتژی کلیدی:
۱. بهینه‌سازی فرایند ورود (Onboarding): تجربه کاربر در اولین ورود (FTUE) باید روان، جذاب و بدون ابهام باشد.
۲. تقویت گیم‌پلی اصلی (Core Gameplay): چالش‌های تدریجی و حلقه‌های بازخورد پاداش‌دهنده.
۳. معرفی سیستم‌های پیشرفت (Progression Systems): اهداف چندلایه مثل ارتقا سطح و باز کردن محتوای جدید.
۴. ارائه محتوای تازه به‌صورت منظم: آپدیت‌ها، رویدادهای فصلی، چالش‌های محدود به زمان.
۵. تحلیل و بهبود بر اساس بازخورد بازیکنان: شناسایی نقاط ضعف و اصلاح مکانیک‌ها.
میزان درگیری و زمان بازی (Engagement)
زمان بازی (Playtime)
زمان بازی به مجموع مدت‌زمانی اشاره دارد که یک کاربر در طول یک روز، به‌طور فعال با یک بازی درگیر می‌شود. این معیار با جمع کردن طول تمام جلسات بازی کاربر در یک روز محاسبه می‌شود و شاخصی حیاتی برای درک رفتار بازیکنان و میزان تعامل آن‌ها است، چرا که نشان می‌دهد کاربران چه مقدار از وقت خود را به یک بازی اختصاص می‌دهند.
- در سال ۲۰۲۴، ۵۰٪ میانی بازی‌های موبایلی به‌طور متوسط حدود ۲۲ دقیقه زمان بازی روزانه داشتند.
- اما در میان ۲٪ برتر بازی‌ها، آمار بسیار چشمگیرتر است؛ داده‌ها نشان می‌دهد که کاربران این بازی‌ها به‌طور میانگین بیش از ۴ ساعت در روز را صرف بازی می‌کنند.
- یکی از عوامل اصلی این روند، بازی‌های موبایلی Roblox هستند. به‌عنوان نمونه، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که کودکان استرالیایی در گروه سنی ۴ تا ۱۸ سال در سال ۲۰۲۴ به‌طور متوسط ۱۳۷ دقیقه در روز را صرف Roblox کرده‌اند (منبع: The Guardian).
طول جلسه بازی (Session Length)
طول جلسه، میانگین مدت‌زمان یک نوبت بازی را اندازه‌گیری می‌کند و نشان می‌دهد بازیکنان معمولاً در یک بار نشستن چقدر با بازی درگیر می‌شوند.
- جلسات طولانی‌تر معمولاً نشانه‌ای از تعامل بالا و لذت‌بخشی بازی هستند.
- جلسات کوتاه‌تر می‌تواند بیانگر مشکلاتی مانند سرعت نامناسب بازی، کم‌عمق بودن محتوا یا حتی ایجاد حس خستگی و ناامیدی در بازیکن باشد.
روند سال ۲۰۲۴
- در میان ۲۵٪ برتر بازی‌ها، میانگین طول جلسه بین ۸ تا ۹ دقیقه بود.
- در حالی که ۵۰٪ میانی بازی‌ها طول جلسه‌ای بین ۵ تا ۶ دقیقه گزارش کردند.
این روند با تغییرات تدریجی سال‌های اخیر هم‌راستا است؛ جایی که به‌ویژه با غلبه‌ی بازی‌های کژوال و هایپرکژوال در بازار، طول جلسات کمی کوتاه‌تر شده است.
تأثیر طراحی و ژانر بازی بر طول جلسه
به‌طور تاریخی، طول جلسات بازی بیش از هر چیز تحت تأثیر طراحی بازی و رفتار ژانری بوده است:
- بازی‌های کژوال و هایپرکژوال معمولاً جلسات کوتاه‌تری (حدود ۵ تا ۶ دقیقه) دارند و روی تجربه‌های سریع و قابل‌تکرار با وقفه‌های مکرر تمرکز می‌کنند.
- در مقابل، بازی‌های Midcore اغلب بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول جلسه دارند، چرا که بازیکنان درگیر گیم‌پلی عمیق‌تر و غوطه‌ورتر می‌شوند.
بینش‌های منطقه‌ای (Regional Insights)
در حالی که شاخص‌های قبلی تصویری کلی و جهانی از عملکرد بازی‌ها ارائه دادند، این بخش داده‌ها را به تفکیک مناطق بررسی می‌کند و تفاوت‌های رفتاری بازیکنان در بازارهای مختلف را آشکار می‌سازد.
این بینش‌های منطقه‌ای تفاوت‌های مهمی در تعامل، نرخ نگهداشت، طول جلسه‌ی بازی و سایر شاخص‌های کلیدی نشان می‌دهند. درک روندهای منطقه‌ای می‌تواند راهنمای تصمیمات کلیدی باشد، مانند:
- اولویت‌بندی ورود به بازارهایی با نرخ وفاداری یا زمان بازی بالاتر،
- بهینه‌سازی استراتژی‌های تبلیغاتی،
- بهبود بومی‌سازی محتوا،
- و حتی اعمال تغییرات در طراحی بازی برای هماهنگی بیشتر با ترجیحات فرهنگی.
شاخص‌های ارائه‌شده در این فصل مربوط به ۵۰٪ میانی بازی‌ها در هر منطقه هستند.
نرخ وفاداری بر اساس منطقه (Retention by Region)
مقایسه مناطق
- خاورمیانه: در صدر جدول قرار دارد و بالاترین نرخ نگهداشت میانه را در همه‌ی بازه‌ها ثبت کرده است (روز اول: ۲۲.۶۴٪، روز هفتم: ۴.۹۱٪، روز بیست‌وهشتم: ۱.۴۹٪). این ارقام نشان‌دهنده تعامل و وفاداری قوی بازیکنان در این منطقه است.
- اروپا و اقیانوسیه: عملکرد خوبی دارند و نرخ وفاداری روز اول بالاتر از ۲۱٪ گزارش شده است.
- آفریقا و آسیا: با چالش‌های بیشتری روبه‌رو هستند، به‌ویژه در نرخ‌های ۱D و ۲۸D. این موضوع نشان می‌دهد که بازی‌ها در این مناطق نیازمند بهبود در فرایند ورود (Onboarding) و تقویت محتوای طولانی‌مدت یا سیستم‌های پیشرفت هستند.
زمان بازی بر اساس منطقه (Playtime by Region)
آفریقا در صدر جدول میانگین زمان بازی قرار دارد (۲۶.۸۵ دقیقه) و نشان‌دهنده تعامل عمیق بازیکنان حتی با بازه‌های کوتاه وفاداری است.
اروپا، خاورمیانه و اقیانوسیه به‌طور متوسط حدود ۲۳ دقیقه زمان بازی دارند که نشان‌دهنده تعادل بین تعامل و نرخ وفاداری است.
آسیا و جنوب شرقی آسیا کمترین زمان بازی را گزارش کرده‌اند (کمتر از ۲۲ دقیقه)، که به تمایل بازیکنان به تجربه‌های کوتاه و کژوال اشاره دارد.
طول جلسات بازی بر اساس منطقه (Session Length by Region)
اقیانوسیه با طول میانه جلسات ۶.۸۵ دقیقه در صدر قرار دارد، که نشان‌دهنده‌ی تمایل بازیکنان به تجربه‌های کمتر اما عمیق‌تر است.
اروپا و آمریکای شمالی با طول جلسات بالاتر از ۵.۷۵ دقیقه در رتبه‌ی بعدی قرار دارند، که با نرخ وفاداری بالاتر هم‌راستا است.
آفریقا و آسیا جلسات کوتاه‌تری حدود ۵ دقیقه دارند، که تمرکز بازیکنان بر تجربه‌های سریع و کوتاه را نشان می‌دهد.
تعداد جلسات بازی بر اساس منطقه (Session Count by Region)
آفریقا و خاورمیانه بالاترین تعداد جلسات روزانه را دارند (به ترتیب ۵.۴۵ و ۴.۷۱ جلسه در روز)، که نشان‌دهنده تعامل مکرر روزانه با وجود طول جلسات کوتاه‌تر است.
آسیا و جنوب شرقی آسیا به‌طور متوسط حدود ۴ جلسه در روز دارند، که نشان می‌دهد بازی‌ها در این مناطق کمتر اما به‌طور پایدار بازی می‌شوند.
اقیانوسیه و آمریکای شمالی کمترین تعداد جلسات را دارند (۳.۷۵ جلسه در روز)، که ترجیح بازیکنان به جلسات کمتر اما عمیق‌تر را نشان می‌دهد.
عملکرد ژانرها (Genre Performance)
بررسی عملکرد بازی‌ها در یک ژانر خاص، درک جزئی‌تر روندها، نقاط قوت و فرصت‌ها را فراهم می‌کند.
این داده‌ها به شما کمک می‌کند بفهمید بازی شما نسبت به معیارهای ژانر در چه وضعیتی قرار دارد و در چه بخش‌هایی قوی یا نیازمند بهبود است.
برای افرادی که در مرحله‌ی ایده‌پردازی هستند، آشنایی با عملکرد ژانرهای مختلف می‌تواند الهام‌بخش تصمیم‌گیری درباره‌ی مکانیک‌های گیم‌پلی، هدف‌گذاری مخاطب یا استراتژی‌های درآمدزایی باشد.
همچنین می‌توانید با شناسایی ژانرهای موفق، تصمیمات ورود به بازار یا تنوع‌بخشی را با اطلاعات دقیق‌تری اتخاذ کنید.
شاخص‌های ارائه‌شده در این فصل مربوط به ۵۰٪ میانی بازی‌ها در هر ژانر هستند.
بینش‌های وفاداری (Retention Insights)
از نظر نرخ وفاداری، اکثر ژانرها در محدوده‌ی معیارهای جهانی ذکرشده قرار دارند، اما برخی ژانرها برجسته هستند:
- بازی‌های آرکید (Arcade):
با نرخ وفاداری روز اول (D۱) عالی، توجه بازیکنان را در ابتدا جلب می‌کنند، اما در حفظ تعامل طولانی‌مدت مشکل دارند. - ژانرهای پازلی، کارتی و تخته‌ای:
نرخ وفاداری ثابت و قوی در روزهای D۷، D۱ و D۲۸ دارند و نشان می‌دهند که توانایی خوبی در وفاداری بازیکنان در طول زمان دارند.
این ژانرها همچنین در زمان بازی و تعداد جلسات نیز عملکرد خوبی دارند، که احتمالاً ناشی از حلقه‌های پیشرفت سریع و پاداش‌دهنده است که بازیکنان را بارها به بازی بازمی‌گرداند. - بازی‌های چندنفره (Multiplayer):
با وجود ارائه‌ی طول جلسات طولانی‌تر، در نگهداشت بازیکنان چالش دارند و پایین‌ترین نرخ وفاداری را نشان می‌دهند.
این اختلاف اهمیت تعادل بین گیم‌پلی عمیق و مکانیک‌هایی که تعامل طولانی‌مدت را تشویق می‌کنند، برجسته می‌سازد.
جمع‌بندی
این داده‌ها نشان می‌دهد:
- وفاداری بازیکن (Retention) کلید اصلی موفقیت است و باید در کنار جذب کاربر (UA) اولویت داشته باشد.
- کاربران iOS وفادارترند، اما کاربران Android فعال‌تر هستند.
- بازار خاورمیانه و اروپا برای وفاداری، و آفریقا برای درگیری کوتاه‌مدت فرصت‌های ویژه‌ای فراهم می‌کنند.
- برای ماندگاری بلندمدت، بازی باید محتوای تازه، سیستم‌های پیشرفت و رویدادهای دوره‌ای داشته باشد.
سال ۲۰۲۵ برای صنعت بازی‌های موبایلی پر از چالش و فرصت است.
بازیکنان امروزی سخت‌تر وفادار می‌مانند، اما اگر بازی‌ها بتوانند تجربه‌ی شروع (Onboarding) خوبی ارائه دهند، محتوای تازه داشته باشند و تعامل را بالا ببرند، می‌توانند نه تنها کاربران را حفظ کنند بلکه درآمد پایدار از طریق خرید درون‌برنامه‌ای (IAP) هم به دست آورند.
منبع:
GameAnalytics. (2025). 2025 mobile gaming benchmarks. GameAnalytics
https://www.gameanalytics.com/reports/2025-mobile-gaming-benchmarks?utm_source=chatgpt.com
نهیه و ترجمه: مهدیه رحمانی
