مقدمه
در عصر فناوری‌های نوین، بازی‌های دیجیتال دیگر صرفاً ابزار سرگرمی نیستند؛ آن‌ها به یکی از مؤثرترین ابزارهای آموزش، فرهنگ‌سازی و درمان تبدیل شده‌اند. بازی‌های هدفمند با تلفیق خلاقیت، فناوری و علوم انسانی، فضایی فراهم می‌کنند که در آن یادگیری جذاب‌تر، تعامل اجتماعی مؤثرتر و انتقال پیام‌های فرهنگی و آموزشی پایدارتر است. امروزه از بازی‌ها برای آموزش مهارت‌های زندگی، تمرین حرفه‌ای، توان‌بخشی شناختی، درمان اختلالات روانی و حتی شبیه‌سازی فرایندهای پیچیده در حوزه‌های پزشکی و مهندسی استفاده می‌شود.
در ایران، سیگپ (SeGaP _جایزه بازی‌های جدی) به عنوان تنها رویداد ملی و معتبر در حوزه بازی‌های جدی و هدفمند شناخته می‌شود. این رویداد، جایی است که علم و هنر در هم می‌آمیزند و بازی‌ها به ابزارهایی فراتر از سرگرمی تبدیل می‌شوند؛ ابزارهایی که می‌توانند آموزش دهند، توانمندسازی کنند و الهام‌بخش باشند.
سیگپ فضایی فراهم می‌آورد که پژوهشگران، طراحان، توسعه‌دهندگان و فعالان حوزه آموزش و فرهنگ بتوانند دانش، تجربه و خلاقیت خود را به اشتراک بگذارند و مسیر توسعه بازی‌های هدفمند را در کشور شکل دهند.
ریشه‌ها و فلسفه شکل‌گیری سیگپ
سیگپ از دل یک دغدغه علمی و فرهنگی در ایران شکل گرفت. در سال ۱۳۹۶، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با همکاری مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال (Direc)، اولین کنفرانس تحقیقات بازی‌های دیجیتال (DGRC) را برگزار کرد؛ رویدادی دانشگاهی که برای نخستین‌بار بازی را به عنوان یک موضوع پژوهش علمی مطرح کرد.
اما تجربه این کنفرانس نشان داد که پژوهش به تنهایی کافی نیست. اگر قرار است بازی‌های آموزشی، درمانی و فرهنگی در کشور رشد کنند، باید میان پژوهش، آموزش، تولید و معرفی آثار یک زنجیره کامل شکل بگیرد. بر همین اساس، در سال ۱۳۹۸ ساختار جدیدی طراحی شد و از دل آن، رویداد سیگپ متولد گردید.
فلسفه سیگپ بر پایه تلفیق علم، هنر و فناوری و ایجاد یک اکوسیستم کامل برای توسعه بازی‌های جدی در ایران بنا شده است. این رویداد نه فقط به پژوهش و آموزش می‌پردازد، بلکه مسیر تولید، تجاری‌سازی و نمایش بازی‌ها را نیز فراهم می‌کند و از این طریق، بازی‌های هدفمند را از حاشیه به متن صنعت بازی کشور منتقل می‌سازد.
سیگپ با مأموریت توانمندسازی افراد، توسعه نوآوری و ارتقای تأثیر اجتماعی بازی‌ها تلاش می‌کند تا بازی نه فقط سرگرمی، بلکه ابزاری برای آموزش، درمان و الهام‌بخشی باشد.
چهار بخش اصلی سیگپ
- سمپوزیوم بین‌المللی بازی‌های جدی
سمپوزیوم، مغز متفکر سیگپ است؛ جایی که علم و تجربه در هم می‌آمیزند و پژوهشگران، استادان دانشگاه، طراحان بازی و متخصصان حوزه‌های روان‌شناسی، آموزش و فناوری گرد هم می‌آیند تا درباره بازی‌های هدفمند گفت‌وگو کنند. این بخش محیطی علمی و تخصصی فراهم می‌کند که در آن جدیدترین تحقیقات، یافته‌ها و روندهای جهانی در طراحی و ارزیابی بازی‌های آموزشی، درمانی و فرهنگی به اشتراک گذاشته می‌شود.
شرکت‌کنندگان در سمپوزیوم فرصتی دارند تا با مطالعه مقالات علمی، حضور در سخنرانی‌های کلیدی و نشست‌های تخصصی، دانش خود را به‌روز کنند و با استانداردهای بین‌المللی طراحی بازی‌های جدی آشنا شوند.
موضوعات مطرح شامل طراحی بازی‌های آموزشی و درمانی، روان‌شناسی یادگیری از طریق بازی، تعامل انسان و رایانه، کاربرد واقعیت مجازی و افزوده، گیمیفیکیشن در محیط‌های واقعی و سازمانی و بررسی تأثیرات اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی بازی‌هاست. سمپوزیوم جایی است که علم، الهام و تجربه در کنار هم قرار می‌گیرند و مسیر توسعه بازی‌های هدفمند را به شکل علمی و پایدار هدایت می‌کنند.
- مدرسه بازی‌های جدی
مدرسه بازی‌های جدی، بخش آموزشی سیگپ است و هدف آن تربیت نیروهای متخصص و توانمند در حوزه بازی‌های هدفمند است. این مدرسه محیطی پویا، تعاملی و کاربردی فراهم می‌کند که شرکت‌کنندگان از دانشجویان گرفته تا بازی‌سازان حرفه‌ای و مربیان آموزشی بتوانند مهارت‌های لازم برای طراحی و تولید بازی‌های اثرگذار را بیاموزند.
برنامه مدرسه شامل کارگاه‌های تخصصی و عملی در زمینه طراحی بازی‌های جدی، روایت تعاملی، انگیزش بازیکن، گرافیک آموزشی، طراحی رابط کاربر، روان‌شناسی بازیکن و بهره‌گیری از فناوری‌های نو مثلVR ،AR و AI است. ویژگی مهم مدرسه، ترکیب آموزش تئوری با تجربه عملی و منتورینگ تخصصی است؛ جایی که شرکت‌کنندگان با راهنمایی منتورها ایده‌های خود را توسعه داده، گروه تشکیل می‌دهند و حتی بازی‌های کوچک آزمایشی می‌سازند.
مدرسه بازی‌های جدی مانند آزمایشگاهی برای پرورش استعدادها عمل می‌کند، جایی که ذهن‌های خلاق آماده ورود به مرحله تولید و نوآوری در هکاتون می‌شوند و مهارت‌های لازم برای طراحی بازی‌های با اثرگذاری واقعی را کسب می‌کنند.
- هکاتون بازی‌های جدی
هکاتون، هیجان‌انگیزترین بخش سیگپ است؛ جایی که خلاقیت، نوآوری و همکاری تیمی به اوج می‌رسد. در این رقابت فشرده، تیم‌هایی متشکل از طراحان بازی، برنامه‌نویسان، هنرمندان، روان‌شناسان و مربیان آموزشی طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت تلاش می‌کنند تا ایده‌ای نوآورانه را به نمونه اولیه یک بازی جدی واقعی تبدیل کنند.
موضوعات هکاتون هر سال متفاوت است و طیف وسیعی از مسائل واقعی را شامل می‌شود، از آموزش سبک زندگی سالم، توان‌بخشی بیماران، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، تقویت مهارت‌های شناختی تا ارتقای فرهنگ محیط‌زیست. محیط هکاتون پرجنب‌وجوش است؛ صدای برنامه‌نویسی، طراحی، بحث و تبادل ایده‌ها، هیجان و شور تیمی در همه‌جا جاری است.
منتورها و متخصصان حرفه‌ای، تیم‌ها را در مسیر طراحی هدایت می‌کنند و در پایان، تیم‌ها ایده‌ها و نمونه‌های اولیه خود را به هیئت داوران ارائه می‌دهند. معیارهای داوری شامل خلاقیت، تناسب با هدف جدی، کیفیت طراحی، تجربه کاربری و تأثیر اجتماعی است. هکاتون را می‌توان «کارخانه ایده‌های نو» سیگپ دانست؛ بسیاری از بازی‌های موفق جدی ایران از دل همین تجربه فشرده و هیجان‌انگیز بیرون آمده‌اند.
- جشنواره بین‌المللی بازی‌های جدی
جشنواره، نقطه اوج و ویترین نهایی سیگپ است؛ جایی که بازی‌های جدی ساخته‌شده، پس از پژوهش، آموزش و تولید، در معرض دید عموم، داوران و رسانه‌ها قرار می‌گیرند. این بخش فرصتی فراهم می‌کند تا بهترین بازی‌های جدی ایران و گاه آثار بین‌المللی به نمایش گذاشته شوند و ارزش علمی، فرهنگی و اجتماعی آن‌ها ارزیابی شود.
آثار در چند بخش اصلی داوری می‌شوند: بازی‌های آموزشی و یادگیری، بازی‌های سلامت و درمان، بازی‌های فرهنگی و اجتماعی، بازی‌های مهارت‌افزا و مدیریتی و بازی‌های نوآورانه و فناورانه. هیئت داوران متشکل از استادان دانشگاه، متخصصان حوزه بازی، طراحان، منتقدان و مدیران فرهنگی است و معیار اصلی ارزیابی، اثرگذاری، معنا و پیام بازی است، نه صرفاً گرافیک یا گیم‌پلی.
برگزیدگان در هر بخش جوایز نقدی و تندیس سیگپ را دریافت می‌کنند و از حمایت‌های مالی و فنی بنیاد ملی بازی‌ها، صندوق نوآوری و سایر نهادهای همکار بهره‌مند می‌شوند.
جشنواره فرصتی برای دیدار، شبکه‌سازی و شکل‌گیری همکاری‌هاست؛ جایی که توسعه‌دهندگان با استادان، سرمایه‌گذاران و مدیران فرهنگی ارتباط برقرار می‌کنند و ایده‌ها مسیر تجاری و توسعه پیدا می‌کنند. جوایز نقدی، حمایت‌های شتاب‌دهنده‌ها و نهادهای علمی و فرهنگی، انگیزه‌ای برای توسعه و تکامل بازی‌ها فراهم می‌آورد.
جمع‌بندی
سیگپ بیش از یک رویداد است؛ یک فرصت بی‌نظیر برای شکل‌دهی آینده بازی‌های جدی در ایران. این رویداد نشان داده که بازی‌ها می‌توانند فراتر از سرگرمی عمل کنند و ابزاری قدرتمند برای آموزش، توانمندسازی، نوآوری و اثرگذاری اجتماعی باشند. از سال ۱۳۹۶ تا امروز، ۶ دوره برگزار شده و اکنون در آستانه هفتمین دوره هستیم؛ روندی که اهمیت، تداوم و اثرگذاری رویداد را در سطح ملی و حتی بین‌المللی به روشنی نمایان می‌کند.
سیگپ فرصت طلایی برای پژوهشگران، توسعه‌دهندگان، طراحان و علاقه‌مندان است تا ایده‌های خلاقانه خود را به واقعیت تبدیل کنند، با متخصصان و سرمایه‌گذاران ارتباط برقرار کنند و سهم خود را در اکوسیستم بازی‌های هدفمند ایفا کنند. این رویداد نه تنها بستری برای رقابت و نمایش آثار است، بلکه محلی برای یادگیری، شبکه‌سازی و تجربه عملی است که می‌تواند مسیر حرفه‌ای شرکت‌کنندگان را به طور چشمگیری ارتقا دهد.
در نهایت، سیگپ ثابت کرده که بازی‌های جدی می‌توانند الهام‌بخش، آموزشی و مؤثر در جامعه باشند و برای هر فعال در حوزه بازی و نوآوری، فرصتی استثنایی برای ایجاد تغییر و توسعه پایدار فراهم می‌کند.
سیگپ؛ جایی که خلاقیت، علم و فناوری در خدمت ساختن آینده‌ای هدفمند قرار می‌گیرند.
تهیه و تنظیم: مهدیه رحمانی
