بازی‌های جدی برای آموزش: مروری بر برخی از بازی‌های هدفمند آموزشی

مغزِ ما تنها عضوی از بدن است که در طول شبانه‌روز بی‌وقفه در حال فعالیت است؛ بنابراین انجام تمریناتی با هدف تقویت مغز ضروری است. تلفیقِ این تمرینات با سرگرمی، سبب ایجاد بازی‌هایی جذاب در این زمینه شده است که در این مقاله به بررسی چند بازیِ جدی که پیرو اهداف متفاوتی درزمینه‌ی تقویت و پرورش توانایی‌های مغز ساخته شده‌اند می‌پردازیم. این یادداشت توسط سرکار خانم لیلا کشاورز افشار تدوین شده است.

Otsimo – بازی‌های آموزشی ویژه کودکان اوتیسم

مجموعه Otsimo مجموعه بازی‌هایی برای کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، اوتیسم و کودکان دارای کمبود توجه است که زیر نظر روانشناسان کودک، مدرسان آموزشی گروه‌های ویژه و همچنین راهنمایی و مشاوره والدین این فرزندان ساخته شده است. این مجموعه از دو بخش اصلیِ مربوط به کودکان (شامل بازی‌ها) و والدین تشکیل شده است. در بخش والدین گزارش دقیق و جامعی از عملکرد کودک شامل مدت‌زمان انجام بازی در دوره‌ها‌ی زمانی مشخص، میزان پیشرفت در بازی‌ها و وجود امکاناتی از قبیل قفل‌گذاری بازی‌ها، وجود دارد. بخش کودکان شامل بیش از 70 بازی با اهداف متفاوت است.

بازی‌های Otsimo به‌منظور انجام آموزش‌هایی مقدماتی در یادگیری رنگ‌ها، اشکال، اعداد، الفبا، حیوانات و مهارت‌هایی همچون مرتب‌سازی ساخته شده است. این برنامه یک ابزار آموزشی مؤثر درزمینه‌ی گفتار و ارتباط بهتر برای کودکان نیز است؛ چراکه در بسیاری از بازی‌های خود از ابزار و ارتباطات جایگزینی که در گفتاردرمانی و آموزش‌های ویژه به کودکان اوتیسم داده می‌شود استفاده می‌کند.

Peak– بازی تقویت کارکردهای شناختی مغز

این برنامه که در سال 2016 به‌عنوان یکی از بهترین بازی اندرویدی میان کاربران گوگل شناخته شد، یکی از مهم‌ترین بازی‌های تقویت کارکردهای شناختی مغز است. این مجموعه به همت جمعی از محققین برجسته دانشگاه کمبریج و دیگر دانشگاه‌های معتبر گردآوری شده و شامل حدود 40 بازی مختلف با هدف بهبود تمرکز، مهارت کلامی، سرعت پردازش و موارد دیگر است. با استفاده از این بازی می‌توان مهارت‌های مهم شناختی‌ای که برای تقویت مهارت‌های کلامی، حل مسئله و حافظه نیاز است را بهبود بخشید. Peak سطح سختی بازی‌ها را بر اساس توانایی و عملکرد خودِ فرد تنظیم می‌کند و بر این اساس مجموعه بازی‌هایی را در طول روز به کاربر پیشنهاد می‌کند. بااین‌حال محدودیتی برای کاربر ایجاد نمی‌کند و کاربر مختار است در صورت تمایل، بازی‌های بیشتری نسبت به آنچه Peak به‌طور روزانه برای او در نظر گرفته است را بازی کند.

lumosity – بازی تقویت کارکردهای شناختی مغز

بازی lumosity برنامه‌ای شامل بازی‌های توان‌بخشی شناختی است که با ادعای بهبود و تقویت حافظه، توجه، انعطاف‌پذیری، سرعت پردازش و حل مسئله، عرضه شده است. لوموسیتی توسط آزمایشگاه لوموس، مؤسسه‌ای برای پژوهش‌های نوروساینس و آموزش مغز در سانفرانسیسکو تأسیس شده است که بر اساس نظریۀ نوروپلاستیسیتی، افراد را دربارۀ تأثیرگذاری این بازی‌ها قانع کرده است. این تمرینِ مغزی که محبوبیت بالایی دارد و حدود 90 میلیون کاربر داشته است، با همکاری بیش از 100 پژوهشگر حوزه‌ی علوم شناختی و طراحی بازی ساخته شده است.

بازی جدی lumosity شامل حدود 50 بازی مختلف در 7 دسته‌ی عملکرد شناختی مختلف حافظه، توجه، سرعت، حل مسئله، انعطاف‌پذیری، زبان و ریاضی است. بازی lumosity نوعی بازی تعاملی است که با سنجش و گزارش لحظه‌ای از پیشرفت کاربر و مقایسه‌ی آن با میزان مهارتش در هریک از عملکردهای شناختی که در ابتدای ورود به برنامه در جریان یک ارزیابی اولیه به ثبت رسیده است، کاربر را ترغیب به انجام روزانه‌ی این ورزش ذهن می‌کند.

Elevate– بازی تقویت کارکردهای شناختی مغز با تأکید بر رشد مهارت‌های کلامی

بازی Elevate یک برنامه برای تمرین و تقویت مغز است که برای بهبود توجه، مهارت صحبت کردن، سرعت پردازش، حافظه، مهارت‌های ریاضی و موارد دیگر طراحی شده است که البته توجهِ اصلی آن بر تقویت مهارت‌های کلامی است.

بازی Elevate با همکاری کارشناسان علوم اعصاب و یادگیری شناختی طراحی گردیده است و به هر فرد برنامه آموزشی شخصی خود را ارائه می‌کند که در طول زمان برای به حداکثر رساندن نتایج، تنظیم و به‌روزرسانی می‌شود. این برنامه شامل حدود 40 بازی مختلف است که صرفاً به تقویت کارکردهای شناختی مغز می‌پردازد و میزان جذابیتِ آن به لحاظ گرافیکی و سیستم بازی‌وار شده تاحدی پایین است. به تأکید سازندگان Elevate، همانند سایر بازی‌های شناختی، هرچه بیشتر از آن‌ استفاده کنیم، کمک بیشتری به رشد و تقویت عملکرد شناختی مغز خود کرده‌ایم.

Fit Brain– بازی تقویت کاردهای شناختی مغز

بازی جدی Fit brain توسط محققان عصب‌شناسی و متخصصان بازی‌های آموزشی مطرح به‌واسطه‌ی کمپانی روزتا استون ساخته شده است. این بازی تمرینی عالی برای مغز است که ضمن تقویت توانایی‌های مغزی از قبیل حافظه، سرگرمی هم محسوب ‌می‌شود.

یکی از نقاط قوت این بازی نسبت به نمونه‌های مشابه، گیم‌پلی عالی آن است. علاوه بر این، این مجموعه شامل حدود 60 نوع بازی متفاوت است، لذا این تنوع بالا نیز از دیگر نقاط قوت آن محسوب می‌شود. این برنامه موفق به دریافت رتبه اول در بیش از ۹۰ کشور مختلف در بین اپلیکیشن‌های آموزشی شده است. Fit brain بخش‌های مهم و اصلی مغز و مرتبط با تقویت حافظه، سرعت عمل در تفکر، تمرکز، حل مسئله، یادگیری زبان و تشخیص اجسام در بعدهای را مورد هدف قرار دهد.