بازیهای جدی یکی از انواع بازیهای دیجیتال هستند که هدف آن‌ها تنها سرگرمی نیست بلکه در کنار سرگرمی، شبیه‌سازی رویدادهای واقعی یا فرایندهایی که به منظور حل‌مساله طراحی شده‌اند را بر عهده دارد. جایگاه بازیهای دیجیتال در زندگی کودکان به‌طور قابل‌توجهی پررنگ شده است و بازیهای زیادی در حوزه‌های مختلف متناسب با کودکان طراحی شده است. در قسمت اول این یادداشت مروری به بازیهای جدی در حوزه سلامت می‌پردازیم. این یادداشت توسط خانم پریسا عبدالهی دانشجوی کارشناسی ارشد تولید بازی در دانشگاه هنر اسلامی تبریز تدوین شده است.
Cancer Game
سرطان همیشه یک غول بزرگ و بیماری ترسناک برای انسان بوده است. این بازی وسیله‌ای برای سرگرمی عموم مردم به‌خصوص کودکان جهت اکتشاف علل و راه‌های پیشگیری از سرطان است. این بازی روندی مثبت اندیشانه دارد که بازیکنان را ترغیب به حل معماهای کلیدی به نام “کلید سلامتی “می‌کند. این بازی توسط هنرمند و طراح چندرسانه‌ای به نام Wei Wei در سال 2007 طراحی و ساخته شده است. هدف این بازی توضیح دلایل ایجاد سرطان در یک دنیای انتزاعی به بازیکن است.
در ابتدای بازی شما با محیط انتزاعی روبرو می‌شوید. دید ابتدایی توجه شمارا به سازه‌ای جلب می‌کند که یادآور یک کارخانه متروکه یا یک وسیله الکترونیکی زنگ‌زده است. وقتی شما در تلاش برای پیدا کردن معمای بازی هستید و به پایین تصویر حرکت می‌کنید، مفهوم جدیدی در مقابل دیدگان شما شکل می‌گیرد. آن سازه بدن انسان است که به طرز ظریف و خلاقانه‌ای شبیه‌سازی‌شده است. استفاده از رنگ سیاه و خاکستری، با ایجاد کنتراست در پس‌زمینه، بدن انسان را تشکیل داده است. این بدن شامل ریه، شش، کبد، معده، کلیه، روده و مثانه است. بازیکن با دریچه‌ای بر روی شش‌ها مواجه می‌شود که مسیری برای آغاز اکتشافات است و در طول جریانات بازی، به سایر اعضای نام‌برده رفته و دنیای جدیدی در آن‌ها کشف می‌کند. وظایف هر یک از اعضای بدن به‌خوبی به تصویر کشیده شده و دلایلی که موجب آسیب رسیدن به این اعضا می‌شود با داستانی هیجان‌انگیز برای مخاطب ارائه‌شده است. در طراحی این بازی به‌ندرت از علائم یا توضیحات نوشتاری استفاده‌شده است، پس شما در تمام مراحل نباید انتظار راهنمایی یا توضیحات از جانب طراح بازی را داشته باشید و ازآنجاکه بازی به‌صورت مفهومی پایه‌ریزی شده است، بهتر است که آشنایی مختصری با اعضای داخلی بدن و همچنین مطالعه جزئی از نحوه عملکرد سیستم ریه و شش و کبد و روده و… داشته باشید. این بازی دارای سه مرحله است و در تمامی مراحل بازیکن باید به “کلید سلامتی” دست پیدا کند. در طی روایت بازیکن با مضرات فست‌فود یا اهمیت سبزی‌ها در سلامتی بدن روبه‌رو می‌شود. این بازی می‌تواند تأثیر بسیار مناسبی برجهت‌گیری ذهنی کودکان داشته باشد و محیط آموزشی هیجان‌انگیزی را برای آنان فراهم کند. در انتهای بازی و با دست یافتن به تمام کلیدها، شعار اصلی طراح بازی بر شما نمایان خواهد شد.
2. Alpha Beat Cancer
این بازی اصطلاحات و اطلاعات موردنیاز در مورد سرطان را آموزش می‌دهد تا مراقبت‌های آگاهانه سرطان را شکست دهند. این بازی از 20 مرحله سرگرم‌کننده همراه با مشورت پزشکان و بیماران ساخته‌شده است. هدف این پروژه تهیه اطلاعات از طریق چالش و تفریح، با استفاده از اصول فناوری اطلاعات با تکیه‌بر طراحی، قابلیت استفاده و تجربه کاربری است.
همیشه درک حقایق از زبان بزرگ‌سالان برای کودکان دشوار بوده و ازاین‌رو گروه Mukutu Game Studio این حقایق را از زبان کاراکترهای دوست‌داشتنی بیان کردند تا درک آن برای کودکان دل‌چسب و قابل‌پذیرش باشد. این بازی شیوه عالی برای شروع گفتگو در مورد سرطان با یک کودک است. این بازی نه تنها برای کودکان سرطانی بلکه برای کودکانی که اطرافیان آنان دچار سرطان هستند، مفید است.
بازی به زبان پرتغالی ساخته‌شده و در ابتدا بازیکن کاراکتر دلخواه خود را ساخته و وارد بازی می‌شود و سپس نمای کلی از علائم سرطان نشان داده می‌شود . میان هر مرحله کارت‌هایی ارائه می‌شود که حاوی اصطلاحاتی در زمینه سرطان و اطلاعاتی درباره مقابله با آن و آشنایی با متخصصین مختلف که به روند بهبود این بیماری کمک می‌کنند، است. این بازی شامل 20 بازی کوچک (mini game) ازجمله ترکیب رنگ، بازیهای تمرکزی، بازیهای سرعتی و…. است.
این بازی محیط گرافیکی جذاب دارد و می‌تواند کودکان بدون توانایی خواندن را نیز جذب کند اما ضعف عمده این بازی نبود راوی است. کودکانی که خواندن و نوشتن نمی‌دانند قادر به قرائت اطلاعات موجود در بازی نیستند. قرار دادن راوی در هر بخش می‌توانست کمک شایانی به این کودکان کند و همچنین اثربخشی آن را افزایش دهد.
این بازی این امکان را فراهم می‌سازد تا کودک خود را در موقعیت‌ها و نقش‌های گوناگون و در کنار افراد مختلف قرار دهد. درجایی کودک پرستار می‌شود و در جای دیگر خود را در کنار فیزیوتراپیست می‌یابد که این امر موجب افزایش احساس حضور در بازیکن می‌شود.
در ابتدای بازی، علائم سرطان به کاربر نمایش داده می‌شود که ازجمله آن تب مداوم ، لکه‌های روی بدن، درد در ناحیه استخوان‌ها، سردرد و… است .کارت‌های حاوی اطلاعات پس از پیروزی در هر مرحله در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. کاربر با کلیک کردن بر روی کارت‌ها می‌تواند محتوای آن‌ها را بخواند برای مثال یکی از کارت‌ها آشنایی با مرحله‌بندی سرطان است. کارت دیگر جهت معرفی تخصص فیزیوتراپیست و اهمیت او در درمان یک بیمار سرطانی است.
3. Auti-Sim
اوتیسم نوعی اختلال در زمینه روابط اجتماعی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی بروز می‌دهد. این نوع افراد در برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی با سایر افراد دچار مشکل می‌شوند و همچنین فاقد توانایی بروز احساسات و بیان هیجانات می‌باشند.
شبیه‌سازهای رایانه‌ای به کاربران این امکان را می‌دهد آنچه را که کودکان مبتلا به اوتیسم، روزانه با آن سروکار دارند را تجربه کنند. ازاین‌رو شبیه‌سازی به نام Auti-Sim توسط تایلان کادینچی ( کای) طراحی‌شده که تجربه حضور و حساسیت‌های شنوایی یک کودک اوتیسم در محیط اجتماعی مانند زمین‌بازی را شبیه‌سازی می‌کند. جالب است بدانید این بازی توسط یک گروه سه نفره در طول 48 ساعت واقع در هکاتون ونکوور در سال 2013 ساخته‌شده است. این‌گونه شبیه‌سازها می‌توانند دریچه‌ای را برای والدینی که دارای فرزندان اوتیستیک هستند ایجاد کند تا آنان نیز درک کنند که فرزندانشان چگونه جهان خود را مشاهده می‌کنند. این پدیده همچنین برای کودکانی که دارای دوستانی با اختلال اوتیسم هستند بسیار مفید بوده و آنان را قادر به درک بیشتر دوستان خود می‌سازد.
وقتی بازی آغاز می‌شود مخاطب خود را در یک محوطه بازی می‌یابد که بچه‌ها در تمام نقاط آن در حال بازی و شادی و استفاده از وسایل بازی هستند. با نزدیک شدن به آن‌ها صدای خنده‌های آن‌ها گوش‌خراش می‌شود به صورتی که حتی این صداها برای شما نیز غیرقابل‌تحمل است و شاید با شنیدن صدای آن‌ها ناخودآگاه چشمان شما بسته شود و همچنین در همان لحظه، تصویر پیش روی شما برفکی می‌شود. این موضوع، عملکرد کودکان مبتلا به اوتیسم را شبیه‌سازی می‌کند. تنها روش برای متوقف کردن این وضعیت، پناه بردن به قسمت ساکت‌تر زمین‌بازی است، جایی که کودکی در آن وجود ندارد. در این حالت تصویر مقابل شما به حالت اول بازمی‌گردد و شما اطرافتان را با وضوح بیشتری می‌بینید.
بازی دارای محیطی ساده و کاراکترهای ثابت و بدون حرکت است. با توجه به این‌که این بازی یک نمونه کوچه از شبیه‌ساز بوده، افزودن کاراکترهای غیرهمسان با انیمیشن‌های متفاوت می‌توانست کمک شایانی در باورپذیری آن کند. البته نباید انکار کرد که تشخیص تفاوت‌های ظاهری اهمیت چندانی برای کودک اوتیستیک ندارد و کودک اوتیستیک ممکن است تمام کودکان موجود در زمین‌بازی را به یک‌شکل نظاره کند. همچنین استفاده از اصوات و گفتگوهای مختلف می‌توانست درروند بهبود بازی اثربخش باشد.
